Đau đầu gối thuộc loại bệnh có tỷ lệ mắc phải rất cao, cho dù bạn thuộc tuýp trẻ, trung niên hay cao tuổi. Có nhiều nguyên nhân gây đau đầu gối. Trước đây chúng tôi đã giới thiệu "Hội chứng đau bánh chè đùi" (Patellofemoral pain syndrome - PFPS), "chấn thương đầu gối" và "hội chứng dải chậu chày” (iliotibial band - ITBS). Tất những nguyên nhân trên đều có thể khiến đầu gối đau nhức khó chịu. Bài viết hôm nay sẽ giới thiệu một nguyên nhân khác với tên gọi “Nhuyễn sụn bánh chè” (Chondromalacia Patella -CMP).

Xương bánh chè là xương đầu gối, có chức năng duỗi thẳng đầu gối, và nó cũng là cơ quan giảm sốc tự nhiên. Khi đầu gối uốn cong, xương bánh chè sẽ trượt về phía trên đầu gối. Phía sau xương bánh chè có một lớp sụn hoạt động như một bộ đệm. Trong trường hợp sụn mềm đi và mất dần chức năng, nó sẽ không thể bảo vệ phần đầu của xương khỏi những chuyển động ma sát.

Do đó, hội chứng nhuyễn sụn bánh chè đề cập đến những vấn đề xảy ra ở sụn sau đầu gối. Khi sụn bị mềm hoặc bị mòn đi sẽ khiến xương bánh chè và xương đùi mất đi lớp đệm tự nhiên. Lúc này, khi đầu gối co lại, do sự thiếu vắng của lớp đệm, các khớp xương sẽ ma sát với nhau và gây đau. Hơn nữa, các mảnh sụn bị mòn sẽ trôi nổi trong khoang khớp, kích thích các tế bào trong khoang khớp và kích thích khoang khớp tạo ra nhiều dịch khớp gối hơn.

Hãy xem các cơ quan của cơ thể là những bộ phận cấu tạo nên một cỗ máy. Vậy trong trường hợp nào hoạt động của máy gặp trục trặc? Có thể là cỗ máy này đã được sử dụng quá lâu, cũng có thể là thiết kế lắp ráp ban đầu không đảm bảo, dễ bị mắc kẹt, hoặc các linh kiện của máy đã bị hư hỏng. Theo chiều hướng này, chúng ta có thể hiểu rằng sự xuất hiện của hội chứng nhuyễn sụn xương bánh chè thường liên quan đến những điều sau đây:

A: Những người sử dụng đầu gối thường xuyên, chẳng hạn như cầu thủ bóng đá, vận động viên xe đạp hoặc các marathoner, sụn đầu gối của họ sẽ bị bào mòn đáng kể. Do đó, những người trẻ tuổi có thói quen tập thể dục thường xuyên có thể mắc phải hội chứng nhuyễn sụn bánh chè.

B: Đầu gối đã xuống cấp và thoái hóa sau nhiều năm sử dụng. Do đó, người trung niên và người cao tuổi bị viêm khớp cũng có thể mắc phải nhuyễn sụn xương bánh chè. Thừa cân cũng sẽ làm các “linh kiện” bị mài mòn nhiều hơn.

C: Phụ nữ có xương chậu rộng và cơ bắp yếu, nên phía ngoài đầu gối của họ sẽ phải chịu nhiều áp lực hơn, do đó họ có nhiều khả năng mắc phải nhuyễn sụn bánh chè.

D: Những chấn thương trực tiếp đến đầu gối như trật khớp hoặc gãy xương cũng làm tăng tỷ lệ mắc phải nhuyễn sụn bánh chè.

Theo nguyên nhân A, các bạn sẽ có thể đoán ra hội chứng "nhuyễn sụn xương bánh chè" thường xuất hiện ở các marathoner, bởi vì họ phải thường xuyên sử dụng đến đầu gối. Một số người cho rằng "hội chứng nhuyễn sụn xương bánh chè " nghe có vẻ giống như "hội chứng đau bánh chè đùi". Hai thuật ngữ này thường bị sử dụng lẫn lộn với nhau, trên thực tế  "hội chứng đau bánh chè đùi" thường đề cập đến những vấn đề trong quỹ đạo chuyển động của xương đầu gối, ngoại trừ tình trạng hao mòn sụn.

Những người bị "nhuyễn sụn bánh chè" sẽ cảm thấy đau ở đầu gối, đặc biệt là cơn đau sẽ xuất hiện phía sau xương bánh chè. Nếu phải liên tục đi xuống cầu thang, xuống dốc hoặc thực hiện nhiều động tác co đầu gối thì bệnh nhân khó có thể tránh khỏi các cơn đau khó chịu. Một số bệnh nhân khi thực hiện ngồi co đầu gối trong một thời gian dài, rồi đột nhiên đứng dậy, họ sẽ cảm thấy đầu gối xuất hiện ma sát và sưng đau. Bệnh nhân đôi khi sẽ cảm thấy chân đột ngột bị yếu khi đang đi bộ, hoặc đột nhiên khớp gối bị kẹt tại một điểm nhất định, và đầu gối chuyển động khó khăn. Nếu gặp phải trường hợp này, bạn hãy nghỉ ngơi vài ngày và đừng nên tiến hành tập luyện gì cả. Sau khi nghỉ ngơi, bạn sẽ cảm thấy đầu gối khỏe hẳn, tuy nhiên khi quay về lịch trình tập luyện, bạn có thể cảm thấy bị đau trở lại.

Bác sĩ sẽ chuẩn đoán cấp độ nặng nhẹ của triệu chứng thông qua hình ảnh. Cấp 1 là nhẹ nhất, cấp 4 là nghiêm trọng nhất.

Cấp 1: Sụn khớp gối bị mềm

Cấp 1: Sụn khớp gối bị mềm và mô bề mặt bị tổn thương

Cấp 3: Sụn mỏng, mô bị tổn thương nghiêm trọng và có những vết nứt trên bề mặt khớp  

Cấp 4: Sụn bị tổn thương nghiêm trọng, xương bị ma sát trực tiếp với nhau.

Phải làm gì nếu mắc phải hội chứng nhuyễn sụn bánh chè? Trước tiên, bạn hãy nhớ duy trì trọng lượng cơ thể phù hợp thông qua việc kiểm soát chế độ ăn uống để giảm gánh nặng cho đầu gối. Tiếp đó, nhớ chọn giày phù hợp, không nên đi giày cao gót, nếu không sẽ tạo ra gánh nặng gấp đôi cho đầu gối.

Khi đầu gối bị đau rõ rệt, đừng tập quá nhiều các bài tập cần sử dụng đến đầu gối như tập aerobic, vũ đạo và tập tạ. Bạn có thể tiếp tục duy trì thói quen bơi lội của mình, bởi trong môi trường này, những tác động lên đầu gối sẽ được giảm đi rất nhiều. Nhưng hãy bơi tự do, đừng bơi ếch, nếu không đầu gối của bạn sẽ càng tệ hơn. Nếu bạn muốn tập yoga, hãy cẩn thận đừng để đầu gối bị quá tải khi thực hiện động tác quỳ hoặc uốn cong đầu gối quá nhiều.

Tuy nhiên, cũng đừng nên nghĩ rằng khi bị nhuyễn sụn bánh chè thì bạn hoàn toàn không thể vận động. Thực ra, khi đầu gối của bạn không được tốt lắm, bạn phải tập cơ bắp ở mặt trước, giữa, bên và sau đùi. Cơ bắp đùi khỏe mạnh và sức mạnh cơ bắp đồng đều sẽ làm cho đầu gối của bạn khỏe mạnh hơn. Trong quá trình luyện tập, bạn có thể chọn các bài tập với tư thế nằm và nằm nghiêng để giảm tải cho đầu gối. Hãy nhớ rằng, dành thời gian luyện tập các cơ ở mỗi bên đùi sẽ giúp bạn có được một đầu gối khỏe mạnh.

Tập đùi trước: Nâng duỗi chân

Nằm trên thảm tập, co chân phải lên, đặt bàn chân phải trên mặt sàn. Duỗi thẳng chân trái, nâng lên khoảng 45 độ so với mặt đất. Giữ tư thế này trong hai giây, sau đó từ từ hạ chân trái xuống. Điều quan trọng nhất là phải kiểm soát sức mạnh cơ bắp, không nên để chân rơi tự do mà phải từ từ hạ nó xuống. Thực hiện động tác 20 lần, rồi đổi chân. Mỗi ngày ba lần.

Tập đùi sau: Nằm sấp, đưa chân lên cao

Nằm sấp trên sàn, đầu đặt giữa hai tay, nâng một chân thẳng lên hướng trần nhà cho đến khi bạn cảm thấy các cơ ở mông và mặt sau của đùi bị siết chặt. Giữ trong năm giây, sau đó nghỉ ngơi và đổi chân. Tập luyện nhiều lần.

Tập đùi trong: co đùi vào trong

Nằm nghiêng bên phải, đỡ đầu bằng tay, chân trái vòng ra phía trước và đặt trước chân phải, giữ vững tư thế. Nâng chân phải lên hướng trần nhà, cách mặt đất khoảng 15cm. Giữ tư thế trong 5 giây. Thực hiện 20 nhịp, rồi đổi bên. 

Tập đùi trong: kẹp bóng

Hội chứng nhuyễn sụn xương bánh chè thường liên quan đến cơ bắp đùi trong quá yếu. Vì vậy bạn nên tập nhiều hơn ở đùi trong. Nằm nghiêng, uốn cong hai chân, để một quả bóng chính giữa, sau đó dùng sức kẹp chặt quả bóng. Giữ trong 5 giây, sau đó thả lỏng. 

Tập đùi ngoài: Nâng đùi lên

Nằm nghiêng, hai dưới đỡ đầu, tay trên tì vào sàn, chân bên dưới hơi cong, nâng chân bên trên lên 45 độ so với mặt đất. Giữ năm giây sau đó thả lỏng. Đổi bên tập luyện.

Sau khi thực hiện các bài tập này, hãy nhớ thư giãn và thả lỏng. Nếu tình trạng đầu gối tiếp tục tệ đi sau một khoảng thời gian tập luyện, bạn có thể đến bác sĩ để được tư vấn phẫu thuật nội soi.

[Nguồn bài viết: Running Biji]